عمارت سالار سعید سنندج، غایت هنر چوب و شیشه
«عمارت سالار سعید» که هم اکنون به عنوان موزه شهر سنندج شناخته می شود از جمله عمارت های تاریخی است که در آن کم نظیر و چه بسا بی نظیر هنر اروسی جلوه و رخ می نگارد.
به گزارش کرددانش ،ایسنا نوشت؛ عمارت سالار سعید واقع در خیابان امام خمینی(ره) کوچه حبیبی شهر سنندج و در بخش بیرونی عمارت ملالطف الله شیخ الاسلام واقع شده است.
بر اساس اسناد موجود این عمارت به سفارش«ملا لطف الله شیخ الاسلام» بنا شده است و پس از فوت وی توسط نوادگان او به دو بخش جداگانه تفکیک گردید و هر بخش به صورت جداگانه به فروش رسید که پس از فروش بخش اندرونی به تملک خانواده «حبیبی» و بخش بیرونی به تملک «عبدالحمید خان سنندجی(سالار سعید)» در آمد.
«سالار سعید» پس از تملک ملک بخش بیرونی عمارت را به اداره فرهنگ واگذار کرد و تا سال ۱۳۵۱ این بخش برای اموری هم چون دانشسرا، کتابخانه و خانه پیشاهنگان مورد استفاده قرار گرفت. در همین سال از طرف وزارت فرهنگ و هنر وقت جهت تأسیس موزه، ملک تملک شد و پس از مرمت و آماده سازی در مهر ماه ۱۳۵۴ با نام «موزه سنندج» افتتاح گردید. بخش اندرونی نیز تا سال ۱۳۷۱ در مالکیت خانواده «حبیبی» بود و در این سال به تملک میراث فرهنگی و گردشگری استان کردستان در آمد.
«پنجره های اُرسی» ویژگی منحصر به فرد عمارت سالار سعید سنندج
این عمارت که به عنوان یکی از بناهای تاریخی استان کردستان ثبت ملی شده است در اواخر دوره ناصرالدین شاه قاجار بنا شده و به همین خاطر به همان سبک و سیاق معماری دوره قجر بنا گردیده است. حوضی در زیر زمین این عمارت تعبیه شده و سقف آن گنبدی شکل است. سنگ، آجر و چوب از جمله پرکاربردترین وسایل به کار رفته در عمارت است که به وسیله همین ابزار پشت بام به صورت شیروانی ساخته شده است.
به اذعان کارشناسان و هنر دوستان «پنجره های ارسی بزرگ هال» زیباترین و جالب ترین ویژگی عمارت سالار سعید سنندج می باشد که به یک شاهکار هنری بدل گشته است.
مهم ترین بناهایی که در همسایگی موزه سنندج وجود دارند عمارت آصف وزیری، مسجد جامع و خانه مجتهدی است که همه روزه پذیرای بازدیدکنندگان است.
موزه سنندج در ابتدای تأسیس به ۲ بخش باستان شناسی و مردم شناسی قابل تفکیک بوده است. در بخش باستان شناسی موزه اشیا دوره های مختلف از ماقبل تاریخ تا دوره قاجار متعلق به استان کردستان و دیگر استانهای همجوار نگهداری می شود. در بخش مردم شناسی موزه نیز به نمایش آثار مردم شناسی کردستان اختصاص داده شد که با تأسیس خانه کرد در سال ۱۳۸۲ اشیای مردم شناسی این موزه به عمارت آصف وزیری (خانه کُرد) انتقال داده شد و تمام فضای موزه به نمایش اشیای باستان شناسی و تاریخی اختصاص یافت.
ردپای شمشیرهای برنزی عصر برنز در گوشه های موزه سنندج
در بخشی از راهرو ورودی و یکی از اتاق های جنب سالن اصلی موزه اشیاء ما قبل تاریخ قرار گرفته است که در آن مجموعه ظروف سفالی مکشوفه از مناطق کردستان و به ویژه شهرستان بانه به نمایش گذاشته شده است.
در بخش تاریخی موزه نیز که عمده دارایی موزه را به خود اختصاص داده است، شامل اشیاء مکشوفه از مهم ترین تپه تاریخی استان کردستان که همان تپه زیویه است، می شود.
از جمله مهمترین این اشیا می توان به چند قطعه زیورآلات زنانه، اشیاء سفالی، انواع ظروف سفالی به رنگ های خاکستری، قرمز و نخودی، اشیا مفرغی شامل ظروف، انواع تبر، سنجاق های تدفینی، سوزن های دوخت و حلقه ها، اشیایی از جنس استخوان و عاج، شامل قطعات تصاویری از شکار و نبرد نقش های اسطوره ای، گل های رزت، نقوش هندسی و سرپیکان و اشیا سنگی که شامل سردوک ها، حلقه ها و مهره ها می شود اشاره کرد .
علاوه بر اشیا زیویه مجموعه ای از اشیای فلزی و سفالی دیگر نیز شامل انواع سرنیزه، خنجر، حلقه های گوناگون، مجسمه های کوچک و ظروف سفالی با اشکال مختلف و بعضاً با نقوش کنده یا ترسیم شده به رنگ های قرمز، خاکستری، نخودی و هم چنین ظروف شیشه ای شامل انواع پیاله و عطردان در این بخش وجود دارد که با توجه به توفیقی بودن آنها، محل دقیق کشف شان معلوم نیست، قسمت دیگری از اشیای بخش دوران تاریخی، خمره های سفالی هستند که اصطلاحاً به خمره های تدفینی مشهورند.
این خمره ها به علت حجم بزرگشان در فضای باز موزه نگهداری می شوند و تعدادی از آنها که کوچک تر هستند در فضای داخلی موزه قرار داده شده اند. آخرین اشیای این بخش اشیایی هستند که از حفاری های غارکرفتو به دست آمده اند و بعضاً قابل مقایسه با اشیای زیویه هستند.
در بخش اشیاء دوران اسلامی نیز که خود به دو بخش سفالی و فلزی تقسیم شده اند می توان اشیای زیبایی از هنر سفالگری هنرمندان دوره اسلامی از جمله تنگ، کاسه، قدح، بشقاب و مجسمه و ریتون که به طرز استادانه ای ساخته شده و با لعاب و نقوش و خطوط تزئین یافته اند که بخش بسیار کمی از این اشیا متعلق به کردستان است و بیشتر آنها مربوط به نقاط دیگر کشور و مخصوصاً ری، کاشان و نیشابور هستند را مشاهده کرد و در قسمت اشیای فلزی انواع کاسه و بادیه تنگ، سینی، سنگابه، دیگچه و انواع پیه سوز نیز قابل بازدید است.
آخرین بخش موزه نیز همان زیرزمین موزه است که به عنوان حوض خانه شناخته می شود و هم اکنون به محلی برای نمایش هنری خارجی اختصاص یافته. از اشیای مهم این بخش می توان به مجسمه های برنزی و ظروف شیشه ای اشاره کرد. از جمله ویژگی های این بخش از موزه این است که اشیای این بخش برحسب برنامه های موزه تعویض می شوند.
گفتنی است علاوه بر بخش های ذکر شده و اشیای آن، تعدادی سنگ نوشته که عبارتند از کتیبه ها و سنگ قبرهای تاریخی است که در فضای باز نگهداری می شوند نیز در این موزه گردآوری شده است.