انتقاد ظریف از بازی برخی مدعیان انقلابی گری با امید و غرور ملی ایرانیان؛ چرا مردم خودمان را تحقیر کنیم؟!/با اروپایی ها ۳۰ سال است که گفت وگو می کنیم/انتخاب ما خروج از برجام نیست/یک سال من تصمیم گرفتم در اجلاس داووس شرکت نکنم، همه دنیا گفتند ظریف به داووس نیامد/بعضی روزنامه های مدعی انقلابی گری، لااقل در حد بی بی سی نگاه می کردند و واقعیات را می دیدند
ظریف گفت: با امید و غرور ملی مردم بازی می کنند، برای منافع سیاسی خودشان... چرا این کار را کردند؟ چرا جمله ای را که می توانست برای ایرانی ها غرورآفرین باشد به یک جمله توهین آمیز برای ایرانی ها تبدیل کردند. ما اینجا نشسته ایم که مردم خودمان را تحقیر کنیم؟! این که تحقیر من نیست، تحقیر مردم ایران است. این که تصویر من را با یک پیت نفت در دست چاپ کنند، تحقیر جواد ظریف نیست، تحقیر مردم ایران است که وزیر خارجه شان این طوری نشان داده شود. این کار را باید یک روزنامه اسرائیلی بکند نه کسی که ادعای انقلابی گری دارد.
«حالا دیگر مقابل محمدجواد ظریف که بنشینی نمی توانی از محبوبیتش بگویی یا از مقایسه اش با آدم های مهم تاریخ؛ چه آن که آن تب تند انتقاد ظریف از بازی برخی مدعیان انقلابی گری با امید و غرور ملی ایرانیان؛ چرا مردم را تحقیر کنیم؟!جامعه ایرانی حالا دیگر فروکش کرده است. حالا دیگر جواد ظریف، وزیر خارجه ای است در پیچ تندی از تاریخ؛ پیچی که می تواند همه تلاش ١٨ ماه مذاکره اش را بر باد بدهد یا کج دار و مریز نگهش دارد. بله درباره برجام سخن می گویم؛ توافقی که حالا به دست تندروهای ضد ایرانی در آمریکا افتاده است؛ همان توافقی که به دست دموکرات های دنبال مصالحه آمریکایی و نمایندگان ایران و پنج کشور دیگر نوشته شد.
به گزارش روز نو ؛ هفته گذشته فرصت کوتاهی دست داد تا گفت وگوی سالانه مان با محمدجواد ظریف را انجام دهیم؛ دیپلماتی که می داند مخاطب سخنانش را نمی تواند انتخاب کند پس مراقب حرف هایش هست؛ حرف هایی که می تواند از سوی طرف مقابل بهانه ای جدید شود. از همین رو نمی توان خیلی انتظار سخنان متفاوتی داشت. از گفت وگوها بر سر مسائل منطقه ای آغاز کردیم و به برجام رسیدیم. از کنوانسیون خزر و آن چه در مسیر تدوین رژیم حقوقی این دریاچه می گذرد، پرسیدم و این که قرار است چه اتفاقی برای خزر رخ دهد. او خبر داد که به زودی در معاونت سیاسی مسئول ویژه خزر خواهیم داشت.
آقای وزیر، روزهای اخیر برخی رسانه های غربی نوشته اند که ایران گفت وگوهای منطقه ای با اروپایی هایی را آغاز کرده است. مصداق آنها برای این سخن هم، ملاقات های آقای عراقچی در پاریس و لندن است و مذاکره بر سر یمن در مونیخ. می توانیم این ملاقات ها را مصداق گفت وگوهای منطقه ای بدانیم؟
ما با اروپایی ها حدود ۳۰ سال است که گفت وگو می کنیم. در سال های اول، اسمش گفت وگوهای انتقادی بود و بعد از آن گفت وگوهای جامع انجام شد. سپس متوقف شد. بعد از دستیابی به برجام اسم گفت وگوهای ایران و اروپا، گفت وگوهای «سطح بالا» نام گرفت. در این گفت وگوها ما همه موضوعات را مطرح می کردیم؛ در دهه ٧٠ شمسی مسائل تسلیحاتی، یعنی بحث خلع سلاح جهانی و حتی بحث های هسته ای و موضوع حقوق بشر در این گفت وگوها مطرح می شد. بحث های منطقه ای هم در این گفت وگو ها وجود داشت؛ مجموعه بحث هایی که ما در این گفت وگوها داشتیم عموما بحث های منطقه ای، بین المللی مثل هسته ای، حقوق بشر، شیمیایی، بیولوژیک، تسلیحات و تروریسم بود و در بحث های جدیدتر مسائلی نظیر افراطی گرایی هم به آن افزوده شد. جمهوری اسلامی تلاش می کرد از این گفت وگوها به عنوان یک روش استفاده کند برای این که اروپا را متقاعد کند تا نقش سازنده تری در منطقه ایفا کند، همچنین نگرش ها و نگرانی های خودمان را از رفتارهایی که اروپایی ها داشتند، به آنها منتقل کنیم؛ از جمله این که منطقه ما را با فروش سلاح به انبار باروت تبدیل کرده اند. ما با جدیت در این گفت وگوها شرکت می کنیم. در مورد منطقه، به ویژه درباره یمن، ما سه سال پیش، یعنی تقریبا از هفته دوم شروع عملیات تجاوزکارانه رژیم سعودی علیه یمن، پیشنهاد چهار ماده ای دادیم؛ آتش بس، ارسال فوری کمک، گفت وگوهای بین یمنی و تشکیل حکومت فراگیر. این پیشنهاد را با اروپایی ها هم مطرح کردیم. همچنین این طرح را در مذاکرات و جلسات بین المللی و سخنرانی هایی که من در اروپا داشتم، مطرح می کردیم. سال گذشته در شورای روابط خارجی اروپا نیز این پیشنهاد چهارماده ای را مجددا طرح کردم و گفتم چرا اروپا نقش فعال تر و مستقل تری در بحران های بین المللی ایفا نمی کند. بنابراین اتفاقی که افتاده تداوم این گفت وگوها بوده است.
متأسفانه برخی می خواهند نشان بدهند که اروپا در برابر خواسته های آقای ترامپ اقداماتی انجام داده است، به همین دلیل در این زمینه تبلیغاتی انجام داده اند. هدف ما از این گفت وگوها تبلیغات نبود؛ هدف ما کمک به مردم منطقه برای پایان دادن به بحران های منطقه بوده است. اگر اروپایی ها اجازه دهند این اقدامات به یک بازی سیاسی تبدیل شود، آن هم بازی سیاسی برای راضی کردن یک سیاست بسیار غلط ایالات متحده، آن وقت ما در این باره باید تجدید نظر کنیم که آیا اروپایی ها در گفت وگو و پیداکردن راه های مشترک برای معضلات بین المللی جدی اند یا بیشتر می خواهند اقدامات سیاسی کنند.
ولی به نظر می رسد این معامله چند وجه دارد؛ ترامپ می گوید ایران را به مذاکره درباره مسائل منطقه ای و بحث موشکی وادارید و می گوید اروپا را در این موضوع همراه کرده و کارگروه مشترک تشکیل داده است. وزیر خارجه فرانسه با ادعای مذاکره درباره موضوعات موشکی و منطقه ای به ایران آمده و به نظر می رسد اروپا به هر نیتی تمایل به ادامه مذاکره منطقه ای دارد. ایران هم به مذاکره درباره مسائل منطقه علاقه مند است. بدین ترتیب و با این روند، هر کسی از «ظن خود» یار این موضوع می شود.
نه این طور نیست.
یعنی ما به مذاکره منطقه ای ادامه می دهیم؟
اگر اروپایی ها بخواهند از این موضوع به عنوان روشی برای راضی کردن آمریکایی ها استفاده کنند، مشکلات دیگری پیدا می کنند. البته نکته دیگری که شما باید به آن توجه کنید این است که این حرف فعلا در حد شعار است.
کدام حرف؟
کل این که ما درباره رفتار منطقه ای ایران نگرانی داریم، یا این که ما درباره برنامه موشکی ایران نگرانی داریم. خودتان هم در ادبیاتی که امروز در غرب تولید می شود، می بینید که می گویند درباره کدام رفتار موشکی باید صحبت کنیم! راجع به چه موشکی صحبت کنیم؟ اصلا راجع به چه صحبت کنیم؟ مبنای آن چیست؟ اینها واقعا سؤالاتی جدی هستند.
واقعا می خواهند راجع به چه صحبت کنند، راجع به این که سال گذشته ۱۱۶ میلیارد دلار در منطقه ما سلاح ریخته اند. در منطقه خلیج فارس، در منطقه ای به این کوچکی! مثلا کشوری که یک ونیم میلیون نفر جمعیت بومی آن است ۲۲ میلیون دلار سلاح خریده است. نفری چقدر؟ برای هر نفر چقدر سلاح خریده است؟ این سلاح ها از کجا آمده است؟ یکی این سلاح ها را به آنها فروخته است. همین اروپایی ها و غربی ها هستند که با آنها بر سر فروش سلاح صحبت می کنند و منابع شان را «غارت» می کنند. آیا اینها به طور عملیاتی می دانند که درباره چه می خواهند با ایران صحبت کنند. می خواهند درباره این صحبت کنند که چرا از ما سلاح نمی خرید؟ چرا این قدر به ما پول نمی دهید تا ادوات جنگی از ما بخرید؟ یا ما به آنها بگوییم چرا سلاح ها را تنها به یک گروه از کشورها می فروشید؟ آیا نشسته اند فکر کنند که در مورد چه می خواهند با ایران صحبت کنند. برای همین است که می بینیم آقای ترامپ از روز اول می گفت «برجام» بدترین توافقی است که آمریکا امضا کرده. برای این که آمریکا را در مقابله با برجام منزوی نکنند، بهانه هایی پیدا کرده اند. اما آیا راجع به این بهانه ها جدی فکر کرده اند؟ اروپا می خواهد در مورد چه با ایران صحبت کند؟ بله ما همیشه با اروپا در مورد مسائل مختلف گفت وگوهایی داشته ایم؛ ما نگرانی و نظرات خودمان را گفته ایم و آنها هم نگرانی های خودشان را گفته اند. اما اگر بخواهند فراتر از آن بروند باید بدانند که اروپایی ها در این زمینه بدهکار هستند. این اروپایی ها و غربی ها بودند که به صدام حسین سلاح دادند. این غربی ها بودند که انتخاب های غلطی در منطقه داشتند. غربی ها بودند که در برابر جنایت های رژیم صهیونیستی علیه مردم منطقه ما سکوت یا آن را تأیید کرده اند.
درباره گفت وگوهای منطقه ای چطور؟
در همه این مسائل، ما این موضوعات را به آنها گفته ایم. این موضوعات در تمام مباحث ما مطرح می شود اما اگر بخواهند از این موضوع استفاده کنند و بگویند که ما وارد مذاکره ای با ایران شده ایم تا آمریکا را راضی کنیم، آن وقت ما وارد بحث دیگری می شویم.
اما اگر آنها بخواهند آمریکا را راضی کنند یا در برجام تغییری ایجاد کنند، چه اتفاقی رخ می دهد؟
اگر اروپایی ها به صورت متحد یک نکته بگویند، این است که برجام قابل مذاکره مجدد نیست. این که تلاش کنند به آمریکایی ها بگویند ما در سایر موضوعات با ایران بحث کرده ایم، یک حرکت با عواقب ناخوشایند برای خود اروپایی ها خواهد بود. به خاطر این که چنین سیاستی در گذشته کار نکرده و در آینده هم کار نخواهد کرد. اگر آنها هم بخواهند وارد این بازی بد و اشتباه شوند، جمهوری اسلامی آنها را همراهی نخواهد کرد .
تاکنون در مذاکره با اروپایی ها تغییر رویه ای مشاهده نکرده اید؟ این که آنها بخواهند شما را قانع کنند تا گفت وگوهای منطقه ای را به سمت راضی شدن ترامپ ادامه دهید؟
دیدگاه های ما در این زمینه کاملا مشخص است. ما همواره به اروپاییان گفته ایم که باید نقش سازنده تری در منطقه ایفا کنند. بنابراین آنها چیزی ندارند که ما را در این زمینه قانع کنند.
آقای عراقچی هفته گذشته در لندن گفتند که «اگر سیاست بلاتکلیفی ما درمورد برجام ادامه پیدا کند و همکاری بانک ها و شرکت ها با ما این طور نامعلوم باشد، ما در توافقی که نفعی برای ما ندارد، نمی مانیم.» آیا این سخن به این معنی است که ممکن است ما زودتر از ماه مه (اردیبهشت) و موعد اعلام نظر ترامپ، در مورد برجام اقدامی کنیم؟ در حالی که اغلب صاحب نظران معتقدند که ترامپ ماه مه از برجام خارج می شود.
آن چه ما گفتیم این است که ما بر اساس منافع خودمان تصمیم می گیریم. اگر در اصل منافعی که قرار بوده برجام برای ایران تضمین کند، تشکیک شود ایران تصمیم لازم را خواهد گرفت ولی ما اعلام کرده ایم، اولین کشوری نخواهیم بود که از برجام خارج می شود و این سیاست جمهوری اسلامی است. اما این که خروج از برجام یعنی چه؟ باید آن را با اقدامات سنجید و نمی توانیم در خلأ صحبت کنیم که چه زمانی آمریکا از برجام خارج خواهد شد.
در روزهای پایانی سال ۹۶ هستیم؛ دست کم برای ما که مذاکرات هسته ای را پوشش دادیم و در این حوزه می نویسیم، سال ۹۶ سال دلهره از دست رفتن برجام بود. حداقل برای ما این طور بود. شما هم در این سال، این دلهره و نگرانی را داشتید؟
بالاخره در دیپلماسی ما موظف هستیم همه انتخاب ها را در نظر داشته و برای همه سناریوهای ممکن آمادگی داشته باشیم. کسانی که برجام را مذاکره و تدوین کردند، کاملا وقوف داشتند که هر کلمه و سطر برجام با بی اعتمادی متقابل نوشته شود. اگر نه که نیازی نبود این قدر طولانی باشد. از ابتدا طرف مقابل تلاش داشت که اقدامات ما را در حوزه هسته ای محدود کند تا ایران حق انتخاب نداشته باشد اما این تلاش ها به نتیجه نرسید. ما هیچ محدودیتی را برای تحقیق و توسعه در حوزه هسته ای خود نپذیرفتیم. تحقیق و توسعه بر اساس روند معقول و علمی در برجام دیده شده و پیش می رود. بنابراین توانمندی های امروز ما در حوزه هسته ای با توانمندی های روزی که برجام به توافق رسید، قابل مقایسه نیست. ما پیشرفت های خودمان را داریم. همه اینها به این دلیل بود که نپذیرفتیم بتوانند به صورت یک طرفه اقدام کنند. اگر روزی طرف مقابل تصمیم بگیرد از برجام خارج شود یا تصمیم بگیرد ایران را از منافع برجام محروم کند، بحمدالله ما انتخاب های کافی داریم که اقدامات متقابلی انجام دهیم که برای طرف مقابل حتما خوشایند نخواهد بود. در سال گذشته با دقت شرایط را رصد کردیم و با صداقت و صراحت هم به داخل گزارش کردیم. شما می بینید گزارش های ما به مجلس شورای اسلامی با گزارش هایی که خود مجلس تهیه کرده خیلی فاصله ندارد و این نشان دهنده واقع بینی و صداقت ماست. همه این کارها را کردیم، اما دلهره ای نداشتیم؛ چرا که اعتقاد داشتیم اولا خروج آمریکا از برجام، به انزوای آمریکا می انجامد. اگر دلیلی باعث شده آمریکا از برجام خارج نشود همین بوده، نه این که آقای ترامپ علاقه ای به برجام داشته باشد. آقای ترامپ کسی بود که یک سال قبل از این که رئیس جمهور شود گفت اولین کاری که خواهم کرد این است که از برجام خارج شوم. این که این اتفاق نیفتاده است به خاطر نگرانی او از انزوای خودش بوده - البته به این معنا نیست که برجام را با حسن نیت اجرا کرده، سوء نیت آمریکا تقریبا در هر اقدامی که سال گذشته انجام داده، مشخص است - بنابراین آن چه در سال گذشته اتفاق افتاد و احتمالا در ما ه های آینده هم ادامه خواهد داشت، به یک نگرش واقع بینانه به شرایط و آمادگی برای سناریوهای مختلف نیاز دارد. انتخاب ما خروج از برجام نیست. اگر این انتخاب ما بود، دو سال وقت تلف نمی کردیم که مذاکره کنیم.
چه اتفاقی برای پرواز شما در مونیخ افتاد، چرا سوخت به پرواز ندادند؟ شما اغلب درباره این طور موضوعات خودتان اطلاع رسانی می کنید اما این بار چیزی نگفتید. وزارت دفاع آلمان و سفارت ایران در برلین در این باره توضیحاتی دادند اما گروهی این موضوع را دستاویز جدیدی کردند علیه برجام.
متأسفانه گروهی در کشور ما هستند که برای نشان دادن بدعهدی آمریکا، کشور را تحقیر می کنند. موضوع از این قرار بود که به خاطر سفر رئیس جمهور به هند و حضور من در مسکو فرصت خیلی اندکی برای حضور من در مونیخ به وجود آمده بود. برای سوخت گیری پرواز من، به یکی، دو شرکت مراجعه شده بود که گفتند ملاحظاتی دارند. به نظر من آن ملاحظات هم بر اساس اطلاعات غلطی بود که دریافت کرده بودند؛ مثلا دراین باره که هواپیمای بنده از کدام شرکت و کدام سرویس استفاده می کند... بنابراین تأملاتی داشتند. ما هم فرصت نداشتیم. سفارت ما فورا به دولت آلمان مراجعه کرد و دولت آلمان تصمیم گرفت ارتش وارد شود و موضوع ادامه پیدا نکند. خیلی از شرکت های نفتی گفتند اصلا با ما تماس گرفته نشد. اگر خبری را که «بی بی سی» داد ملاحظه کنید، شرکت NOV که آنجا حضور دارد گفته اصلا با من تماس گرفته نشد. شرکت دیگری گفته ما فرمی فرستادیم و آن فرم تکمیل نشد. همه اینها نشان دهنده این است که فرصت ما کم بود. حتی موضوعی نبود که به بنده یا وزارت خارجه کشیده شود، همکاران ما در نمایندگی تماس گرفتند تا به دلیل اهمیتی که حضور ما در اجلاس داشت مسئله رفع شود. بعضی چیزها را فراموش می کنیم. من به دوستان گفتم ما سال ها در داووس نبودیم و هیچ کس اصلا نمی فهمید. یک سال که من تصمیم گرفتم در اجلاس داووس شرکت نکنم، همه دنیا گفتند ظریف به داووس نیامد. این نشان دهنده فعال شدن دیپلماسی جمهوری اسلامی است. اینها نقطه قوت ماست، نقطه ضعف نیست. این نشان می دهد که حضور ما در مجامع بین المللی تأثیرگذار است. در گذشته ممکن بود ١٠ سال هم کسی به نمایندگی از کشور ما در داووس حضور پیدا نکند ولی بعد از چهار سال وقتی به هر دلیلی من تصمیم گرفتم به اجلاس داووس نروم به یک خبر بین المللی تبدیل شد.
به جای این که دوستان بگویند حضور وزیر خارجه جمهوری اسلامی در اجلاس امنیتی مونیخ برای دولت آلمان این قدر مهم بود که برای کش پیدا نکردن موضوع تصمیم گرفت ارتش آلمان وارد شود و مسئله را حل کند، تبدیلش می کنند به یک مشکل. مشکلی که بیش از این که بدعهدی آمریکا را نشان دهد، تلاش می کنند غرور ملی را خدشه دار کنند. با حرف های سخیفی که متأسفانه تیتر اول بعضی از روزنامه ها می شود و آدم متأثر می شود که چرا با غرور و امید مردم این طور بازی می کنند.
من معتقدم اتفاقی که افتاد، پیش پا افتاده بود. شرکت ها، شرکت های خصوصی هستند، تصمیم های خصوصی می گیرند. هیچ شرکتی متعهد و موظف نیست با کشوری تعامل داشته باشد. الان ببینید ما به این همه فرودگاه اروپایی پرواز مستقیم داریم، پرواز خطوط تجاری ماست. خب ما به مونیخ پرواز مستقیم ایرانی نداریم، از همین رو، چون خطوط تجاری ما به آنجا پرواز ندارند، ما با شرکت های سوخت رسان در فرودگاه مونیخ زمینه قراردادی نداریم اما در کشور برخی دوستان، همه اینها را که مسائل عادی است و خیلی راحت هم قابل فهم است به یک مسئله ملی تبدیل می کنند. به نظر من لااقل در حد بی بی سی نگاه می کردند و واقعیات را می دیدند. از سه، چهار شرکتی که آنجا بودند اصلا به دو شرکت مراجعه نشده است. موضوع فورا به ارتش آلمان منعکس شد و آنها هم به دلیل اهمیت حضور ایران موضوع را حل کردند.
به نظرم می توانم الان تیتر مصاحبه را انتخاب کنم. این جمله شما که «با امید مردم بازی می کنند».
(انگشت اشاره اش را بالا می گیرد و چشم هایش را گرد می کند) با امید و غرور ملی مردم بازی می کنند، برای منافع سیاسی خودشان. من مثالی می زنم که شما از این هم استفاده کنید؛ چند سال پیش آقای اوباما در سخنرانی در یک مجمع صهیونیستی گفت اگر من می توانستم یک پیچ و مهره از برنامه هسته ای ایران باقی نمی گذاشتم ولی نمی توانم. دوستان ما «اگر می توانستم» و «نمی توانم» را حذف کردند و نوشتند می خواهم یک پیچ و مهره هم نباشد. چرا این کار را کردند؟ چرا جمله ای را که می توانست برای ایرانی ها غرورآفرین باشد به یک جمله توهین آمیز برای ایرانی ها تبدیل کردند. ما اینجا نشسته ایم که مردم خودمان را تحقیر کنیم؟! این که تحقیر من نیست، تحقیر مردم ایران است. این که تصویر من را با یک پیت نفت در دست چاپ کنند، تحقیر جواد ظریف نیست، تحقیر مردم ایران است که وزیر خارجه شان این طوری نشان داده شود. این کار را باید یک روزنامه اسرائیلی بکند نه کسی که ادعای انقلابی گری دارد.
پس آن روزنامه هنوز هم کمر شما را به درد می آورد؟
(با خنده) نه، دیگر عادت کرده ام و کمرم درد نمی گیرد.
محور آخر سؤالاتم درباره تدوین رژیم حقوقی کنوانسیون خزر است؛ در حالی که بخش مهمی از کنواسیون خزر مربوط به تحدید حدود و سهم سرزمینی است، هنوز به نتیجه نرسیده است و گویا شما در مجموعه وزارت خارجه تصمیم گرفته اید آن چیزهایی که بر سر آن به توافق رسیده اید را مکتوب، نهایی و در اجلاس سران مطرح و به امضا برسانید. ما نگران آن بخشی هستیم که به نظر افکار عمومی مهم تر است؛ یعنی بحث سهم سرزمینی. چرا چنین تصمیمی گرفته اید و می خواهید مذاکرات را این گونه جمع بندی کنید.
در بحث خزر موضوعاتی هست که برای کشورهای ساحلی دریای خزر و خود ما خیلی مهم است.
مثل نحوه استفاده از خزر، محیط زیست خزر، این که عبور کشورها از خزر فقط با پرچم کشورهای ساحلی باشد. اینها بحث های مهمی است و در همه آنها هم بحث منافع ملی ما وجود دارد. این که ما هیچ گاه اجازه نخواهیم داد توافقی صورت بگیرد که منافع جمهوری اسلامی ایران را خدشه دار کند و این که چون درباره همه موضوعات نمی توانستیم به توافق برسیم، پس درباره آن حداقل هایی که برای ما ضروری و مهم است هم صحبت نکنیم، این در واقع لجبازی کردن با خودمان است. اتفاقا برای این که اجازه ندهیم موضوعاتی که برای ما مهم است ولی فعلا در قالب اجماع قابل دستیابی نیست یا حداقل اگر اجماعی صورت بگیرد، اجماع خوبی نخواهد بود، اینها را خودمان گروگان بگیریم برای این که موضوعاتی که منافع ملی ما در آن است هم به نتیجه نرسد، نمی دانم کدام اصل حمایت از منافع ملی را پیش می برد. ما بر این نکته اصرار کردیم که در کنوانسیون باید تمام مواردی باشد که برای ما مهم است. برای این که مانع یک تصمیم گیری آتی شویم که دوباره در آینده درباره سایر موردهای سرزمینی تصمیم یک جانبه یا دوجانبه بگیرند. می دانید که در بحث زیربستر تصمیم های دوجانبه ای گرفته شد بدون آن که ما طرف مشورت باشیم اما در سایر موضوعاتی که در کنوانسیون مطرح است، دیگر کسی نمی تواند بدون اجماع تصمیم دوجانبه، یک جانبه یا چندجانبه بگیرد بدون آن که ما حضور داشته باشیم. اینها توافق های بسیار مهمی است البته تصمیم گیری در این زمینه هنوز صورت نگرفته است. فعلا مراحل مقدماتی تدوین پیش نویس انجام شده. راجع به این موضوعات [مثلا] منابع زیربستر، قرار نبود بعد از این که اقداماتی توسط بعضی از کشورها صورت گرفته بود، در کنوانسیون به نتیجه برسیم. در این ٢٠سالی که کنوانسیون موضوع مذاکره است، بعد از یکی، دو سال اول دیگر این موضوعات کنار گذاشته شد و موضوعات اصولی درباره خزر، موضوعات کنوانسیون خزر است.
موضوعاتی مثل نحوه استفاده از خزر، نحوه تردد کشتی ها، عدم تردد کشتی های خارجی، کشتی های نظامی طرف های ساحلی چگونه و تا کجا می توانند تردد کنند - این موضوعات برای ما اهمیت امنیت ملی دارد - برای سایر موضوعات هم ازجمله بحث خط مبدأ، اصولی تعریف شده است که در جهت منافع ماست و در واقع وضعیت ویژه جغرافیایی جمهوری اسلامی ایران را در نظر می گیرد. سایر مواردی که در کنوانسیون درباره آنها تصمیم گیری شده، با یک دیدگاه ویژه از سوی جمهوری اسلامی دنبال شده که مثلا اجازه ندهیم برخی ضوابط بین المللی که به نظر ما ارتباطی هم به خزر نداشته چون مربوط به دریاهای آزاد است و به دریاهای بسته مربوط نمی شد. اما بعضی از دوستان ما در منطقه تلاش داشتند آن ضوابط را بر خزر حاکم کنند. اتفاقا بعضی از تصمیم هایی که گرفته شده مثل عرض دریای سرزمینی، عرض مناطق انحصاری نشان می دهد که سیستم دریای خزر متفاوت است. اینها نشان دهنده این است که ما توانسته ایم دیدگاه های خودمان را درباره این که اینجا یک دریای بسته است و مقررات ویژه خودش را دارد، حاکم کنیم. اینها منافع ملی ما را حاکم می کند. این اقدام که این منافع خودمان را گروگان یک منفت دیگری بگیریم که اصلا قرار نبوده در کنوانسیون جامع خزر مورد توافق قرار بگیرد و اصلا هم توافق درباره آن شدنی نیست، به نظر من کار اشتباهی است.
تکلیف موضوع بحث سرزمینی چه می شود؟
چارچوب آن بخشی را که مربوط به روی آب می شود، مشخص کرده ایم که باید بر اساس توافق پنج جانبه شکل بگیرد. نکته مهم این چارچوب این است که این اقدام مانع از این می شود که به صورت دوجانبه توافق کنند، همان طوری که درباره بستر این اتفاق افتاد. در مورد بستر هم مذاکرات ما ادامه دارد. مواضع ما کاملا مشخص است و بر اساس آن اقدام می کنیم و منافع ملی را حتما در نظر داریم. باز هم تکرار می کنم که هنوز در این زمینه تصمیمی گرفته نشده و لازم است که در دستگاه های ذی ربط و ذی صلاح مطرح شود. آن چه انجام شده تدوین پیش نویس بود بر اساس ملاحظاتی که وجود داشت. باید ببینیم که تصمیم نهایی چگونه خواهد شد.
سؤال آخر این است که وقتی تغییر ساختار را اعلام کردید پیش فرض من این بود که نماینده ویژه مذاکرات دریای خزر هم اعلام می شود. هفته گذشته آقای رحیم پور با این که بازنشسته شدند، به این مذاکرات رفتند. چه کسی نماینده ایران در مذاکرات خزر خواهد بود؟
درست نبود که در مراحل پایانی مذاکره که طرف های دیگر نمایندگانی با ۱۵، ۲۰ سال سابقه در این زمینه داشتند، ما با یک چهره جدید وارد می شدیم. الان که مراحل تطبیق پیش نویس کنوانسیون به پایان رسیده است ما هم در حوزه معاونت سیاسی مسئول ویژه خزر خواهیم داشت.
نمی خواهید معرفی اش کنید؟
نه.
آفتاب نیوز