حل بحران سوریه از دریچه «آستانه»
بار دیگر وزرای امور خارجه ایران، روسیه و ترکیه در آستانه قزاقستان دور هم جمع شدند تا فکری به حال بحران سوریه کنند. بحرانی که کم کم از مرحله نظامی وارد فاز سیاسی شده و بازیگران بین المللی به دنبال افزایش نقش خود هستند. هر چند هنوز درگیری های نظامی در مناطقی از سوریه پایان نیافته است. غوطه شرقی یکی از این مناطق است که گروه های تروریستی جبهه النصره، جیش الاسلام و احرارالشام در آن حضور دارند و با برخورد ارتش سوریه مواجه شده اند. با این حال پس از شکست داعش به عنوان بزرگ ترین گروه تروریستی در خاک سوریه، مسیر برای حل بحران سوریه از طریق فرآیندی سیاسی آغاز شده است. در دو جبهه این تلاش با جدیت دنبال می شود از یک سو مذاکرات صلح در ژنو سوییس با هدایت سازمان ملل که تمامی طرف های تاثیرگذار در آن حضور دارند و از سوی دیگر مذاکرات آستانه با حضور ایران، روسیه و ترکیه که از بهمن ماه سال گذشته آغاز به کار کرده است. نشستی که هدفش ایجاد گشایش در مذاکرات به بن بست رسیده ژنو و کمک به حل مشکل از طریق توافق میان گروه های معارض سوری با دولت سوریه با محوریت سازمان ملل بود. آنها نخستین نشست را در بهمن ماه سال گذشته برگزار کردند. نشستی که پس از موفقیتش در برقراری آتش بس در سوریه اهمیتی دو چندان یافت. روز گذشته هم محمدجواد ظریف، سرگئی لاوروف و مولود چاووش اوغلو بر سر یک میز نشستند تا در یک سالگی نشست آستانه، آنچه در این مدت گذشته و مسیر آینده را مرور کنند. اگرچه علاوه بر این 3 کشور؛ نماینده دولت اسد، مخالفان دولت این کشور و نمایندگان سازمان ملل متحد، امریکا و اردن نیز به عنوان ناظر حضور داشتند.
رضایت از مسیر طی شده
از اظهارات ظریف این طور برمی آمد که دولت ایران از روند مذاکرات آستانه رضایت دارد. وزیر امور خارجه کشورمان با بیان اینکه «در یک سال گذشته روند آستانه نتایج مهمی را برای مردم سوریه همچنین ایجاد صلح و امنیت در منطقه به همراه داشته است» گفت: در آغاز روند آستانه هنوز بخش های مهمی از خاک سوریه زیر تسلط تروریست ها قرار داشت ولی امروز خوشبختانه شاهد این هستیم که ارتش سوریه و متحدان آن در رویارویی با تروریسم داعش، جبهه النصره و گروه های تروریستی به پیروزی های مهمی دست پیدا کرده است.
به اعتقاد ظریف ضروری است، مبارزه مشترک با تروریسم تا آزاد شدن کل سوریه از دست گروه های تروریستی ادامه پیدا کند.
او گفت که یکی از مهم ترین دستورکارها و فعالیت های روند آستانه تلاش برای دستیابی به روند سیاسی جهت حل بحران سوریه است. ظریف در ادامه توضیح داد: در این زمینه شاهد برگزاری نشست سوچی در روسیه بودیم. در این نشست برای نخستین بار گروه بزرگی از مخالفان و موافقان دولت سوریه و نمایندگان اقشار مردم سوریه دور هم جمع شدند، گفت وگو و مذاکره کردند و به توافقاتی در مورد ترسیم آینده سوریه دست پیدا کردند. این توفیق و دستاورد بزرگی است. در همین چارچوب ضروری است که تمام کنشگران سطح بین المللی در جهت کمک به پیشرفت روند سوچی اقدام و فعالیت کنند و این امکان برای مردم سوریه فراهم شود که بدون فشار خارجی در مورد آینده کشورشان تصمیم گیری کنند. وزیر امور خارجه ایران با تاکید بر اینکه پیشبرد روند سیاسی در سوریه نیازمند دیدگاهی واقع بینانه نسبت به آینده سوریه است، ادامه داد: در همین چارچوب باید به حاکمیت ملی، تمامیت ارضی و یکپارچگی سوریه احترام گذاشته شود و از دخالت خارجی در امور این کشور جلوگیری شود. او با بیان اینکه روند سیاسی حل بحران سوریه باید توسط مردم این کشور شکل بگیرد، تصریح کرد: ما امروز در یک نقطه عطفی در بحران سوریه قرار داریم. متاسفانه امروز برخی از درگیری ها در نقاط مختلف سوریه وجود دارد ضمن اینکه باید درگیری ها و مبارزه با تروریسم در این کشور ادامه پیدا کند. باید از آلام مردم سوریه بکاهیم.
این دیپلمات عالیرتبه کشورمان با بیان اینکه امروز بیانیه مشترک وزیران امور خارجه ایران، ترکیه و روسیه بعد از نشست سه جانبه آنها صادر شده است، گفت:«این بیانیه می تواند زمینه را برای همکاری های بیشتر در راستای حل این بحران فراهم کند و امیدواریم در اجلاس سران سه کشور ایران، روسیه و ترکیه که کمتر از ۲۰روز آینده در ترکیه برگزار می شود، زمینه برای گفت وگو و تبادل نظرهای بیشتر فراهم شود و بتوانیم برای همکاری در این زمینه گفت وگوهای بیشتری داشته باشیم.»
حفظ تمامیت ارضی؛ تاکید بیانیه پایانی
در بیانیه پایانی نشست آستانه که مورد اشاره ظریف قرار گرفت ابتدا درباره آنچه طی این یک سال از اجرای برنامه ها و توافقات نشست آستانه در سوریه به دست آمده، گزارشی ارائه شده و با اشاره به مناطق کاهش تنش در سوریه به تاکید آمده است که این مناطق «در هیچ شرایطی نباید حاکمیت، استقلال، وحدت و تمامیت ارضی جمهوری عربی سوریه را تضعیف کند.» اعضای این نشست در بیانیه پایانی بر عزم خود مبنی بر ادامه همکاری برای نابودی نهایی داعش، جبهةالنصره و همه دیگر افراد، گروه ها، تشکل ها و موجودیت های وابسته به القاعده یـا داعش در سوریه که از سوی شورای امنیت سازمان ملل شناسایی شده اند و جلوگیری از جابه جایی آنها به دیگر کشورها و مناطق تاکید کردند.
نشست وزرای خارجه ایران، روسیه و ترکیه درحالی برگزار شد که در 15فروردین ماه سال آینده این نشست در سطحی بالاتر و با حضور روسای جمهور 3 کشور برگزار می شود. نشستی که خروجی آن احتمالا تاکیدی خواهد بود بر حفظ تمامیت ارضی سوریه و جلوگیری از تجزیه این کشور که به نظر برنامه برخی بازیگران منطقه یی و فرامنطقه یی است، همان طور که ظریف پس از پایان نشست روز گذشته در جمع خبرنگاران بر آن تاکید کرد.