دانشگاه را فراجناحی اداره کنیم
آرزو قادری / روزنامه نگار
نوآوران آنلاین - برکسی پوشیده نیست که رفتارهای قهری و خشن با قشر نخبه و دانشگاهی در هیچ جامعه ای پذیرفته شده نیست. اساتید دانشگاه از این بابت که نقشی مهم و مؤثر در شکل گیری شخصیت و رشد نسل جوان دارند، از شأن و منزلت والایی برخوردارند و از این رو ضروری است که با محدودیت در راستای ایفای رسالت اصلی شان مواجه نشوند تا به این ترتیب زمینه رشد و شکوفایی استعدادهای نسل جوان فراهم شود.
در همین خصوص به گفت وگو با مصطفی درایتی، مشاور رئیس دولت اصلاحات پرداختیم که مشروح آن تقدیم مخاطبان گرامی می شود.
* اخیراً شاهد اخراج برخی از اساتید از دانشگاه بودیم که این امر استقلال دانشگاه را زیر سؤال می برد و این امر را تداعی می کند که دانشگاه ها جناحی اداره می شوند. به نظر شما تا چه اندازه ضروری است که دانشگاه ها مستقل عمل کنند؟
به هر صورت مشکل اساسی که از مدت ها پیش در نظام آموزشی کشور وجود داشت و عوارض آن گسترش یافته و امروز نیز بروز و ظهورهای خاصی را در قالب برخی از رفتارهای برخی مسؤولان شاهد هستیم. به نظر می رسد که اصولاً نگاه به دانشگاه نگاهی منطقی نیست و گاهی تصور می شود که با اهداف اصلی دانشگاه فاصله ای عمیق تر می یابد. برخی سیاستگذاران در حوزه علم و آموزش گاهی با اهداف اصلی فاصله جدی می یابند و این نگرانی را در ذهن ایجاد می کنند که چه اتفاقی بعد از این خواهد افتاد. در شرایط کنونی می توان گفت اتفاقاتی که در اداره دانشگاه ها می افتد سلیقه ای است و در برخی مواقع حرمت استاد دانشگاه زیر سؤال می رود. از قدیم الایام این طور بوده که دانشگاه بر پایه استاد و دانشجوست و همیشه هم استاد و هم دانشجو در کشور ما و همچنین همه جوامع مهم ترین قشر بوده و از حرمت اجتماعی برخوردار بوده و حریمی را به دلیل جایگاه اجتماعی و نقشی که در توسعه انسانی و اجتماعی کشور در همه ابعاد ایجاد می کنند، برایشان رعایت می کنند. وقتی چنین رفتارهایی دیده می شود تعجب برانگیز است و اصولاً علت اصلی بروز مشکلات این چنینی این است که نگاه به مراکز تغییر کرده و اساتید و دانشجویان از جایگاهی که باید برخوردار نیستند و در این میان افرادی ورود می یابند که آگاهی از مقوله علم و تربیت ندارند. لذا با وجود این که تعداد مدرک بگیران افزایش یافته است در ابعاد دیگر اجتماعی این توانمندی را نمی بینیم و تأثیر مستقیمی بر جامعه ندارند با این که در تمام دنیا بزرگترین سرمایه گذاری روی توسعه انسانی است و توسعه علمی به این معناست که فرد بتواند رویدادی در تولید علم و منزلت رقم بزند. نگاه برخی از دست اندرکاران حوزه دانشگاه با اهداف تعیین شده است که با حوزه علم به معنای واقعی کلمه تفاوت دارد. سرمنشأ بسیاری از مشکلات تغییر نگاهی است که توجیه پذیر نیست. طبیعتاً انتظار می رود که حرمت استاد و دانشجو به عنوان قشری مهم حفظ شود و وقتی این قاعده به هم ریخته شود، قطعاً تبعات جبران پذیری را شاهد خواهیم بود. برخی متأسفانه فلسفه تأسیس دانشگاه و نقش استاد و دانشجو را به معنای واقعی کلمه نادیده گرفته اند و همه چیز به ابزاری برای بازی های سیاسی و سلیقه ای و جناحی شان تبدیل شده است که جز خسارت به کشور و اتلاف وقت و انرژی قشر نخبه حاصل دیگری به دنبال نخواهد داشت.
* پس شما هم اعتقاد دارید که برخوردهای قهری موجب بی انگیزه شدن نسل جوان به ویژه دانشجو می شود؟
در صورت بروز رفتارهای غیرمعمول قشر جوان و نخبه کشور دچار ناامیدی و بی انگیزگی می شوند. پرواضح است که دانشگاه قبل از این که جای علم و فهم و درک باشد، باید محیطی مستقل باشد و دانشجو و استاد نباید احساس کنند که با محدودیت در طرح مسائل و تجزیه و تحلیل مشکلات و مسائل مواجه هستند. نباید به دانشگاه دستوری و تحمیلی نگریست وقتی نگاه درستی در این خصوص وجود ندارد و اساتید نیز به دلیل رفتارهایی که دور از شأن شان است، تمایلی به ادامه تدریس و فعالیت نخواهند داشت. نباید از این نکته غافل شویم که رسالت اصلی دانشگاه نقد مسائل است و نباید از محیط نقد دور شد. دانشگاه محل ایجاد نوآوری است نه این که درگیر مسائل جناحی و جریانی شود؛ چراکه از رسالت اصلی خود دور می شود و از چنین دانشگاهی دیگر نمی توان انتظار تحول و تحرک در جامعه داشت. اساتید دانشگاه سرمایه جامعه هستند که باید از قدر و منزلت برخوردار باشند در غیر این صورت به دانشجو و آینده کل کشور آسیب می زنیم و نگاه های این چنینی در محیط های علمی نتیجه معکوس بر جای خواهد داشت.