اجلاس آستانه و سناریوهای سه گانه
کارشکنی گروه های معارض دولت قانونی سوریه در اجلاس پیشین آستانه که حدود 2 ماه پیش برگزار شد، سه کشور ایران، روسیه و ترکیه را مصمم کرد تا در اجلاس روز جمعه، ضمن تأکید بر «گفتگو محور بودن» راه حل مناقشه سوریه و تلاش برای تقویت آتش بس، از همه طرف های داخلی و خارجی مجدانه بخواهند تا از فعالیت های کمیته قانون اساسی حمایت کنند. این بیانیه 20 ماده ای که در رسانه های غربی، بازخورد کمرنگی داشت، به برخی از تحولات اخیر سوریه که به طرز بی سابقه ای مورد سوءاستفاده حامیان تروریست ها قرارگرفته، اشاره و راهکارهای مناسبی ارائه کرده است که به برخی از مهم ترین آن ها می پردازیم.
در بند 16 این بیانیه که باید آن را یکی از کلیدی ترین مفاد آن به شمار آورد، «از قطعنامه 2401 شورای امنیت سازمان ملل در واکنش به وضعیت اسفناک بشردوستانه در سراسر سوریه، به ویژه در غوطه شرقی، یرموک، فوعه و کفریا، استان ادلب، شمال استان حماه، رکبان و رقه» استقبال شده است. این در حالی است که آمریکا، سوریه و متحدانش را در ماجرای غوطه شرقی، به بمباران غیرنظامیان و عدم همکاری با نهادهای بین المللی برای امدادرسانی به این منطقه متهم کرده و واکنش های کم نظیری در این خصوص نشان داده اند. آمریکا و اروپا تاکنون سه بار برای تشکیل جلسه اضطراری درباره اوضاع غوطه شرقی به شورای امنیت سازمان ملل، درخواست داده اند؛ ازاین رو بند 16 نشست آستانه را می توان، پاتک روسیه، ایران و ترکیه در راستای خنثی کردن توطئه های غربی – عبری – عربی در این منطقه دانست. این در حالی است که اظهارنظر مقامات رژیم صهیونیستی از یک سو و دستپاچگی آمریکا از سوی دیگر، از عجله آمریکا و متحدانش برای باز نگه داشتن مسیر غوطه شرقی به دمشق، با استفاده از بهانه های حقوق بشری حکایت دارد.
به عنوان نمونه، روزنامه صهیونیستی «جروزالم پست»، طی یادداشتی به بررسی عملیات ارتش سوریه برای آزادسازی «غوطه شرقی» دمشق پرداخته و تصریح کرد که شکست معارضان در این منطقه، منافع اسرائیل و آمریکا را تهدید می کند. این روزنامه صهیونیستی سقوط غوطه را از دو زاویه ارزیابی کرده است: «اول اینکه ایران، ارباب دمشق می شود و این یعنی تهدید دائمی علیه اسرائیل. دوم اینکه آمریکا در برابر روسیه در سوریه بازنده می شود». نکته بسیار مهمی که پرده از چرایی لشکرکشی هزاران تروریست در جنوب سوریه برمی دارد، همان است که جروزالم پست در یادداشت خود، متعرض آن و به کاخ سفید یادآور شده است: «آمریکا باید نگران این باشد که سقوط غوطه، بر روی درعا و معارضانی که در جنوب سوریه هستند نیز فشار می آورد. این امر نفوذ انگلیس و آمریکا را در جنوب سوریه و همچنین پایگاه التنف که تحت کنترل ائتلاف آمریکا است، تهدید می کند». سیگنالی که این روزنامه صهیونیستی به پدرخوانده تروریست ها ارسال کرد، موجب شد که روز گذشته هزاران تروریست در جنوب سوریه برای باز کردن جبهه ای جدید علیه نیروهای مقاومت مستقر شوند. این تحرک قابل ملاحظه به این منظور صورت می گیرد که چنانچه، غوطه شرقی به طور کامل پاک سازی و کنترل آن از دست تروریست ها خارج شد، خط آتش جدیدی را این بار از جنوب سوریه به سمت دمشق باز کنند تا جایگزین این محور ازدست رفته شود. از طرفی، آمریکا و فرانسه در میدان دیپلماسی و نظامی، در حالی به تروریست ها تنفس مصنوعی می دهند که صراحتاً اعلام کرده اند، چنانچه استفاده ارتش سوریه از تسلیحات شیمیایی ثابت شود، به سوریه حمله خواهند کرد! با توجه به اینکه طبق بند 10 بیانیه اجلاس آستانه، بر عزم طرف های حاضر در این نشست «مبنی بر ادامه همکاری به منظور نابودی نهایی داعش، جبهه النصره و همه دیگر افراد، گروه ها، تشکل ها و موجودیت های وابسته به القاعده یـا داعش در سوریه که از سوی شورای امنیت سازمان ملل شناسایی شده اند و جلوگیری از جابه جایی آن ها به دیگر کشورها و مناطق» تأکید شده و با عنایت به اینکه ترکیه برای مقابله با تروریست های جبهه النصره در غوطه شرقی، با روسیه همکاری می کند، 3 سناریو برای روزها و هفته های آتی در سوریه محتمل به نظر می رسد. 1. هم زمان با تسلط کامل نیروهای سوریه و روسیه بر غوطه شرقی، این احتمال وجود دارد که آمریکا و فرانسه، ادعا کنند شواهد کافی در خصوص استفاده سوریه از سلاح های شیمیایی در اختیاردارند و بدون ارائه هرگونه سند و مدرک متقن، مأموریت ناتمام تروریست ها در غوطه شرقی را به اتمام رسانده و به دمشق حمله کنند. حمله آمریکا در واکنش به اتهامات این چنینی، موضوع جدیدی نیست، چراکه پنتاگون در آوریل 2017 به بهانه انتقام گیری از قربانیان منطقه «خان شیخون» در حومه ادلب، پایگاه هوایی الشعیرات را با بیش از 59 موشک کروز هدف قرار داد؛ اما موضوع جدید این است که هرگونه حمله احتمالی موشکی کاخ سفید، این بار، مراکز مهم پایتخت سوریه را هدف قرار می دهد. 2. میدان داری تحرکات دیپلماتیک آمریکا در سازمان ملل، با «نیکی هیلی»، نماینده دائم این کشور بود و دور از ذهن نیست که صف آرایی جدید تروریست ها در جنوب سوریه و حمله قریب الوقوع آن ها از جبهه جنوبی، با روی کار آمدن «مایک پمپئو»، مرتبط بوده و این پیام را برای متحدین سوریه به همراه داشته باشد که «یا به طرح تجزیه سوریه تن دهید و یا آماده رویارویی مستقیم نظامی باشید.» بعید نیست که دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا به چنین «حماقتی» دست بزند؛ چراکه وی به بی پروایی معروف است و برکناری رکس تیلرسون وزیر خارجه این کشور و جایگزینی «مایک پمپئوی» افراطی و نژادپرست به جای او، تأییدی بر این واقعیت است که همه فکر و ذهن ترامپ به «وزارت جنگ» منتهی می شود. 3. وزیر خارجه روسیه پس از اتمام نشست سه جانبه کشورهای ایران، روسیه و ترکیه در شهر آستانه درباره سوریه اعلام کرد که تهدید آمریکا برای بمباران سوریه غیرقابل قبول است و از سوی دیگر، متحدین سوریه نیز از آمادگی کامل خود در برابر هرگونه تجاوز به پایتخت سوریه به هر بهانه ای خبر داده اند. تجربیات شکست سنگین آمریکا در سوریه در تقابل با جبهه مقاومت که حیطه عمل این جبهه را برخلاف میل واشنگتن، در برابر رژیم صهیونیستی گسترش داده و تقویت کرده است، این گمانه را تقویت می کند که حداکثر واکنش آمریکا، در حد تحرکات ایذایی باقی بماند و بازی با آتش را انتخاب نکند. و بالاخره اینکه هم زمان با ورود جنگ سوریه به هشتمین سال خود، جبهه غربی، صهیونیستی و ارتجاع منطقه، بیش از هر زمان دیگری تضعیف شده و چنانچه با راهکارهای صلح آمیزی که در اجلاس های آستانه ارائه شده، همراه نشوند و دست از پا خطا کنند، به طور حتم این اشتباه مرگبار آنان به تغییری بزرگ و شگرف در جغرافیای سیاسی منطقه منتهی خواهد شد.